Opsiyonlara Yatırım Yapmanın Avantajları

• Pay senedi almaksızın pay senedi fiyatında ortaya çıkacak yükseliş ve düşüşlerden kar elde edebilme imkânı sağlar.
• Opsiyon sözleşmeleri kaldıraçlı ürünler olduğu için düşük tutarlı yatırımlarla spot piyasaya göre çok daha yüksek oranda kar elde etme olanağı sunar.
• Opsiyon sözleşmeleri piyasa hangi durumda olursa olsun (yükseliş, düşüş, değişikliğin olmaması) yatırım yapılarak para kazanılmasını mümkün kılar.
• Standardize edilmiş opsiyon sözleşmelerinin likiditesi yüksektir.
• Opsiyon sözleşmeleri doğru uygulanacak stratejiler yoluyla spot piyasada bulunmayan korunma imkânlarını yatırımcılarına sunar.

Opsiyonlara Yatırım Yapmanın Dezavantajları

• Kaldıraçlı ürünler olduğu için, yatırımlardan spot piyasaya göre çok daha hızlı bir şekilde ve yüksek oranda zarara uğrama olasılığı vardır.
• Uzun pozisyon sahibi için opsiyonun riski, ödemiş olduğu prim ile sınırlıdır. Ancak kısa pozisyon sahibi için risk sınırsız olabilir.
• Opsiyon sözleşmelerinde çok sayıda kullanım fiyatı için sözleşme varsa yaygın olarak kullanılan sözleşmeler dışında likidite sorunu ortaya çıkar ve alım-satım fiyat teklifleri (bid/ask spread) arasındaki fark da büyür. Bu durum pozisyon kapamayı ve kar realizasyonunu güçleştirir.
• Ödenen komisyon ve alım-satım fiyat teklifleri arasındaki farklar dikkate alındığında opsiyon piyasasında işlem yapmanın spot piyasaya göre daha maliyetli olduğu söylenebilir.
• Opsiyon sözleşmesi fiyatlaması daha karmaşık olduğu için alım satımına ilişkin olarak yapılacak teknik ve temel analizlerin kişiden kişiye farklılık arz edebileceği ve bu analizlerde yapılan öngörülerin gerçekleşmeme olasılığının bulunduğu dikkate alınmalıdır.

Opsiyonlarda Fiyatlama

Opsiyon fiyatı içsel değer ve zaman değeri olmak üzere iki bileşenden oluşur:

Opsiyon Fiyatı = İçsel Değer + Zaman Değeri

İçsel değer, dayanak varlığın spot piyasa fiyatı ile opsiyonun kullanım fiyatı arasındaki farka eşittir. Zaman değeri ise aslında opsiyonu alan kişinin dayanak varlığın (payın) fiyatındaki belirsizlik için belirlediği fiyattır. Dayanak varlık spot piyasa fiyatı 10 TL olan pay üzerine yazılı 9,5 TL kullanım fiyatlı bir opsiyon sözleşmesine yatırımcının 0,8 TL prim ödediği varsayımı altında, 0,8 TL’lik primin 0,5 TL’lik (10-9,5) kısmı opsiyonun içsel değeri, geri kalan 0,3 TL’lik kısmı ise opsiyonun zaman değeridir.

Opsiyon fiyatlama, opsiyonun türüne, tipine, kullanılan modele göre farklılık göstermektedir.

Opsiyon Fiyatına Etki Eden Faktörler

Dayanak Varlığın Fiyatı 

Dayanak varlığın fiyatı ile alım opsiyonunun fiyatı arasında pozitif, satım opsiyonu fiyatı arasında negatif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Dayanak varlığın fiyatı yükseldikçe (S-K değeri büyüyeceğinden) alım opsiyonunun fiyatı artarken, satım opsiyonunun fiyatı (S-K değeri küçüleceğinden) azalmaktadır.

Kullanım Fiyatı

Opsiyonun kullanım fiyatı ile alım opsiyonunun fiyatı arasında negatif, satım opsiyonunun fiyatı arasında pozitif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Kullanım fiyatı yükseldikçe alım opsiyonlarında dayanak varlığı daha yüksek bir fiyattan alma söz konusu olduğundan alım opsiyonunun değeri azalırken, satım opsiyonunda dayanak varlığı daha yüksek bir fiyattan satma söz konusu olduğundan satım opsiyonunun değeri artmaktadır.

Vadeye Kalan Gün Sayısı

Amerikan opsiyonlar için vadeye kalan gün sayısı ile hem alım hem de satım opsiyonu arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır. Vadeye kalan gün sayısı arttıkça hem alım hem de satım opsiyonlarının fiyatı artmaktadır. Bir Amerikan opsiyon vade sonuna ne kadar yakınsa değeri de o kadar azalacaktır. Avrupa opsiyonlar için vadenin opsiyon fiyatına etkisi farklı sözleşmeler için farklı yönde olabilmektedir.

Volatilite (Oynaklık)

Dayanak varlığın volatilitesi ile hem alım hem de satım opsiyonunun değeri arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır. Dayanak varlığın volatilitesi arttıkça hem alım hem de satım opsiyonlarının değeri artmaktadır.

Piyasa Faiz Oranı

Faiz oranı ile alım opsiyonunun değeri arasında pozitif, satım opsiyonunun değeri arasında ise negatif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Faiz oranı yükseldikçe alım opsiyonlarının değeri artarken, satım opsiyonlarının değeri azalmaktadır. 

Temettü (Kâr Payı)  

Dayanak varlığın ait olduğu şirketin ödediği temettü ile alım opsiyonunun fiyatı arasında negatif, satım opsiyonunun fiyatı arasında ise pozitif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Vadeye kadarki dönemde ödenecek temettü arttıkça alım opsiyonunun değeri azalırken, satım opsiyonunun değeri artmaktadır.

Opsiyonun Fiyatını Etkileyen Faktörler

Opsiyon sözleşmesini satın alan yatırımcı dayanak varlık olan pay senedini almış olmaz, pay senedini almak ya da satmak hakkını elde etmiş olur. Bu nedenle payların sağladığı

- Kâr payı hakkı

- Yeni pay alma hakkı (rüçhan hakkı)

- Tasfiye bakiyesine katılma hakkı

- Şirket yönetimine katılma hakkı

- Oy hakkı ve bilgi alma hakkı

gibi haklardan faydalanamaz.

-Paylar teorik olarak sonsuza kadar devam edecekmiş gibi kabul edilir. Opsiyon sözleşmeleri ise çok daha kısa süreler için geçerli olur.

-Paylar sınırlı bir miktarda, opsiyonlar arz ve talebe bağlı olarak sonsuz sayıda ihraç edilebilir.

-Kaldıraç etkisi nedeniyle opsiyonlar bazı yatırımcılar için uygun bir yatırım aracı olurken bazıları için olmayabilir. Zamana çok duyarlı olan bu yatırım aracı riskli olabilmekle beraber, risk kontrolü sağlayabilen çok esnek finansal araçlardır.

Yasal Uyarı: "Opsiyon Hesap Makinesi, Amerikan tipi opsiyonların fiyatlandırılmasında günümüzde yaygın olarak kullanılan bir hesaplama yönteminden yararlanılarak oluşturulmuştur. Hesaplanacak değerler tamamıyla teorik olup modelin varsayımlarına ve yatırımcılar tarafından girilen değerlere dayanmaktadır. Hesap makinesinin oluşturulmasında azami özen gösterilmiş olmakla birlikte hesaplama sonuçlarında oluşacak hatalardan veya hesap makinesi kullanılarak elde edilen sonuçlara göre alınacak yatırım kararları ile bunların sonuçlarından Borsa İstanbul hiç bir şekilde hukuki olarak sorumlu tutulamaz."