Kurumsal sosyal sorumluluk ve sürdürülebilirlik faaliyetleri, son yıllarda sermaye piyasalarıyla ilişkili tüm kurum ve kuruluşların gündeminde önemli yer tutmaya başlamıştır. Özellikle bu konulara duyarlı yatırımcı sayısının ve yatırımcıların bu yöndeki beklentilerinin artması, gerek şirketler gerekse düzenleyiciler nezdinde farkındalığın artmasını sağlamıştır.

Borsaların sürdürülebilirlik kapsamında daha fazla rol aldığı ve giderek daha fazla borsanın sosyal hayata ve çevreye duyarlı projeler geliştirdiği görülmektedir. Dünya Borsalar Federasyonu (World Federation of Exchanges, WFE) üyesi borsaların sürdürülebilirlikle ilgili stratejilerinin üç genel kategoride toplandığı görülmektedir:

1. İşlem gören şirketlerde çevre, sosyal sorumluluk ve kurumsal yönetim konusunda farkındalık yaratmak
2. Sürdürülebilirlik endeksleri oluşturmak, yatırımcılar için bilgilendirme hizmetleri ve ürünleri geliştirmek
3. Çevresel, Sosyal ve Yönetişim (environmental, social and governance, ESG) ilkelerine uygun ihraç edilen yatırım araçlarının işlem gördüğü özel pazar/piyasa oluşturmak

Borsa İstanbul, ilk kategoriyle ilgili olarak şirketlere sürdürülebilirlik konusunda bilgi vermek ve yön göstermek amacıyla 2014 yılında bir rehber hazırlamıştır. Aradan geçen zamanda ortaya çıkan gelişmelerin etkisiyle 2020 yılında rehberi güncelleyerek "Gelecekte Var Olmak" temasıyla Şirketler için Sürdürülebilirlik Rehberi'ni hazırlamıştır.

İkinci kategoriyle ilgili olarak, Borsa İstanbul 2014’te BIST Sürdürülebilirlik Endeksi'ni hesaplamaya başlamıştır. Endeksin metodolojisi, 2021 yılında değiştirilmiştir. Borsa İstanbul ile küresel veri şirketi Refinitiv arasında yapılan anlaşma kapsamında, endeks hesaplanırken Refinitiv’in sürdürülebilirlik değerleme sonuçları kullanılmaktadır. Değişiklik sayesinde, sürdürülebilir finans alanındaki güncel gelişmelere uyum sağlanmış ve daha fazla şirketin endekste yer alması amaçlanmıştır. Öte yandan, 2021 yılında Sürdürülebilirlik Katılım Endeksi hesaplanmaya başlanmıştır. Böylece sürdürülebilirlik temalı endekslerin sayısı ikiye yükselmiştir.

Üçüncü kategoriyle bağlantılı olarak, ülkemizde, sürdürülebilir finans ürünlerine ilişkin mevzuat hazırlığı Sermaye Piyasası Kurulu öncülüğünde ve Borsa İstanbul’un da katkılarıyla devam etmektedir. SPK’nın taslağını görüşe açtığı Yeşil Borçlanma Aracı ve Yeşil Kira Sertifikası Rehberi ile, sermaye piyasasında sürdürülebilir borçlanma aracı ve kira sertifikası ihraçlarının artması, şeffaflık ve dış değerlendirme yükümlülüklerinin yatırımcı güvenini pekiştirmesi ve sürdürülebilir kalkınmaya katkı veren projelere yatırım imkânlarının çeşitlendirilmesi hedeflenmektedir. Şimdilik sadece bu ürünleri içeren bir pazar veya piyasa bulunmamaktadır. Mevzuat alanındaki gelişmelere göre gelecek dönemde daha farklı kararlar alınabilecektir.

Uluslararası Girişimler

WFE nezdinde oluşturulan “sürdürülebilirlik çalışma grubu” aracılığıyla borsaların sürdürülebilir bir finans ve dolayısıyla sürdürülebilir bir toplum yaratmadaki rollerini belirlemeye dönük çalışmalar yürütülmektedir. Borsa İstanbul, çalışma grubunun aktif üyelerinden birisidir.

WFE dışında, sermaye piyasalarında sürdürülebilirlik kavramının pratik uygulama boyutu ile ilgili olarak Birleşmiş Milletler’in desteklediği Sürdürülebilir Borsalar Girişimi (Sustainable Stock Exchanges, SSE) 2009 yılında hayata geçmiştir. Borsa İstanbul, bu inisiyatifin 2012 yılında yapılan RIO+20 Zirvesinde gerçekleşen kuruluşunda imzası bulunan beş borsadan birisi olmuştur. SSE’ye üye olan borsaların sayısı 100’ü geçmiştir.

SSE, sürdürülebilirlikle ilgili çalışmaları türev borsalar arasında yapmak için 2021’de sürdürülebilir türev borsalar inisiyatifini başlatmıştır. Borsa İstanbul, bu uluslararası girişimin de kurucuları arasında yer almıştır.

Kadınların, tüm sektörlerde ve her düzeyde, ekonomik yaşamın içinde yer alabilmelerini sağlamak amacıyla kadınların güçlenmesini hedefleyen özel sektörün, küresel düzeydeki en önemli girişimlerinden biri olan Kadının Güçlenmesi Prensipleri (Women’s Empowerment Principles, WEPs) Borsa İstanbul’un imzacısı olduğu bir diğer oluşumdur. 2010’da Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact) ve Birleşmiş Milletler Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlenmesi Birimi (UN Women) ortaklığında oluşturulan WEPs platformu, özel sektöre; iş yerlerinde, piyasalarda ve toplum genelinde toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için dikkate almaları gereken önemli noktaları sunmaktadır. 

Finansal Olmayan Bilgilerin Raporlanması

Kurumsal yönetim kapsamına sosyal sorumluluk ve çevresel konuların da eklenmesiyle, pek çok kuruluş sürdürülebilirlik raporları yayınlamaya başlamıştır.

Borsa İstanbul’un BM’nin ortaya koyduğu Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları doğrultusunda gerçekleştirdiği başarılı uygulamalar, sosyal sorumluluk stratejileri ve bunların kurumsal süreçlere nasıl entegre edildiğine ilişkin bilgiler 2014-2016 yılları arasında Sürdürülebilirlik Raporları aracılığıyla paylaşılmıştır.

2017 yılından itibaren ise ayrı bir sürdürülebilirlik raporu yayınlanmamakta, ÇSY performanslarına ve hedeflerine ilişkin bilgiler entegre faaliyet raporları ile paydaşlara sunulmaktadır. Uluslararası entegre raporlama çerçevesine (<Integrated Reporting Framework>) uygun olarak hazırlanan entegre faaliyet raporlarında, Borsa İstanbul’un sürdürülebilir iş modeli ve paydaşları için ürettiği değere ilişkin bilgiler entegre bir düşünce yapısıyla ele alınmaktadır. Raporda sermaye piyasalarını etkileyen dış faktörler ve risklere Borsa İstanbul’un stratejik yanıtı uzun vadeli bakış açısıyla anlatılmakta, öncelikli konular çerçevesinde yıl boyunca gerçekleştirilen faaliyetler üzerinde durulmaktadır.

Sürdürülebilirlik Komitesi

Sürdürülebilirlik Komitesi, Borsa İstanbul’da sürdürülebilirliğin bütüncül ve etkin şekilde uygulanması, sürdürülebilirlik stratejisi ile performansının takibinin sağlanması ve sürdürülebilirliğin karar alma mekanizmalarına ve iş modellerine entegre edilmesine yönelik çalışmalar yapmak amacıyla 2015 yılında kurulmuştur. Komite, ilgili birimlerin yöneticileri veya yöneticilerin uygun gördüğü temsilcilerle ilgili Genel Müdür Yardımcısı’ndan oluşur.

Sürdürülebilirlik Platformu

Sürdürülebilirlik alanında yapılan çalışmaların sonuca dönük ve etkili bir şekilde gerçekleştirilmesi konusunda değerlendirmeler yapmak ve sürdürülebilirlik konusunda birlikte atılabilecek adımların tartışılacağı bir platform kurmak amacıyla Borsamız liderliğinde ve ilgili kuruluşların katılımıyla Sürdürülebilirlik Platformu oluşturulmuştur.

Borsa İstanbul’un haricinde meslek birlikleri, dernekler ve vakıflardan oluşan sivil toplum kuruluşları, uluslararası kuruluşlar ile kamu düzenleyici otoriteleri platforma üye olabilirler. Özel sektör kuruluşları üye olamazlar ancak toplantılara (üyelerin gerekli gördüğü durumlarda) katılabilirler.

2019 ve 2020 yıllarında Cumhurbaşkanlığı Ofisi Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu tarafından verilen yetkiyle platform üyeleri sürdürülebilir finansın Türkiye’de gelişmesi için çalışmalar yürütmüştür. Bu çalışmaların somut bir ürünü olan Sürdürülebilirlik İlkeleri Uyum Çerçevesi, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından 2020 yılında yayınlanarak mevzuatın parçası haline gelmiştir.

Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Platformu Bildirgesi için tıklayınız.

Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Platformu üyelik prosedürü için tıklayınız.

Platforma dair sorularınız için surdurulebilirlik@borsaistanbul.com adresini kullanabilirsiniz.

Borsa İstanbul’un çevre yönetimi faaliyetlerine ilişkin her türlü soru, yorum, öneri ve şikayetleriniz için Çevre Sorumlumuz ile irtibata geçebilirsiniz:

Murat ÖZKARA

Destek Hizmetleri Bölümü

murat.ozkara@borsaistanbul.com

T: +90 212 298 21 43

1998’de yapımına başlanan Borsa İstanbul Okulları, ülkemizde eğitime yapılan en önemli katkılar arasında yer almaktadır.

1997 yılında 32 milyon TL bütçeli İMKB Eğitim Fonu desteği ile 46 okul yapımı için başlatılan Ulusal Eğitime Fiziksel Katkı Projesi (EFİKAP) 2021 sonu itibariyle 400’ü aşkın okulun inşa edildiği/okula destek verilen dev bir proje haline gelmiştir.

Proje kapsamında özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki okullaşma sürecinin hızlandırılması ve eğitim sisteminin güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda Borsa İstanbul yeni yapılacak okulların finansmanını kendi öz kaynaklarından karşılayarak birçok ilde eğitimin ilerlemesine ve daha çok öğrencinin bu fırsatlardan yararlanabilmesine öncülük etmiştir.

Proje kapsamında sadece okul binaları değil aynı zamanda idari binalar, sosyal tesisler, halk eğitim merkezleri, bilimsel araştırma merkezleri, ilköğretim okulları, liseler, çıraklık okulları, yatılı okullar, meslek liseleri, yurtlar, lojmanlar, spor ve kültür merkezleri öğrencileriyle buluşmuştur.

Birleşmiş Milletler’in belirlediği Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları arasında 4. sırada olan “Nitelikli Eğitim” ile doğrudan ilgili olan bu proje sayesinde, yeterli imkana sahip olamayan illerde eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması amaçlanmıştır. Projenin başka bir katkısı ise meslek edinmek isteyen kişilere olanak sağlaması olmuştur. Yaygın eğitimin yapılmadığı yaz ayları ve hafta sonları gibi dönemlerde, bu okullarda eğitim ve el becerileri kursları verilmiştir. Böylece bu kurslardan mezun olan yetişkinlerin iş hayatına katılmalarına da olanak sağlanmıştır.

Projenin başlangıcında Borsa İstanbul’un birikmiş kaynaklarından ayrılan 32 milyon TL’lik fon, Eğitim Borsa Katkı Fonu olarak adlandırılmıştır. Borsa tarafından yönetilen fonda biriken nema, yine proje için kullanılmaktadır. 2021 sonu itibariyle 400’den fazla eğitim kurumu binası yaptırılmıştır. Projenin ilk protokolü 1998 yılında Milli Eğitim Bakanlığı ile imzalanmıştır. Projeden yararlanan okullarda yaklaşık 800 bin öğrenciye eğitim-öğretim imkânı sağlanmıştır.

Borsa İstanbul Okulları Listesi

Kurulduğu günden bugüne ülkemizin kültürel gelişimine katkıda bulunmayı benimsemiş olan Borsa İstanbul, yerleşkesinde 400'ü aşkın sanat eseri bulundurmaktadır. Eserlerden bazıları: