Ürünler

Paylar, anonim ortaklıklarca ihraç edilen ve anonim ortaklık sermaye payını temsil eden kıymetli evrak niteliğinde senetlerdir.

Bir anonim şirketin payına sahip olmak, şirkete ortak olmayı ifade etmektedir.

Pay alım satımında güvenli ve doğru bilgi akışı esastır.

Güven, şeffaflık ve yatırımcının korunması Borsa İstanbul piyasalarının temel ilkeleridir. Pay sahipleri, Borsamızda işlem gören şirketler hakkında tüm bilgilere; Şirketler, Günlük Bülten, Mali Tablolar, Şirket Haberleri ve Veriler sayfaları ile Kamuyu Aydınlatma Platformu aracılığıyla ulaşabilirler.

Borsa yatırım fonları (BYF), bir endeksi baz alan, baz aldığı endeksin performansını yatırımcılara yansıtmayı amaçlayan ve payları borsalarda işlem gören yatırım fonlarıdır.

BYF'ler bir endekse dayalı olarak çıkarılmakta ve baz aldığı endeks kapsamındaki menkul kıymetlere endeksteki ağırlıkları oranında yatırım yapmaktadır. Bu sayede örneğin BIST 30 endeksine yatırım yapmak isteyen bir yatırımcı, endeksteki payları ayrı ayrı almak yerine BYF'ye yatırım yaparak söz konusu endekse yatırım yapma imkanı bulmakta ve endeksin getirisinden yararlanabilmektedir.

Borsa yatırım fonları, yetkili aracı kuruluşlar tarafından yatırımcılardan toplanan nakit ile baz alınan endeksteki menkul kıymetlerin satın alınmasıyla oluşturulan portföylerdir. BYF'ler, baz aldıkları endeksteki payları ya da diğer enstrümanların (altın, tahvil, döviz vb.) getirisini yansıtmakta ve riskini taşımaktadır. BYF katılma belgeleri, aracı kurumlar vasıtasıyla Pay Piyasası'nda alınıp satılabilmektedir.

BYF'LERE YATIRIM

Ülkemizde son yıllarda sayıları hızla artan BFY'ler, payların yüksek likidite ve kolaylıkla alınıp satılabilme imkanı ile yatırım fonlarının riski dağıtma, yatırım yaptığı piyasaların getirilerinden yatırımcıları yararlandırma özelliklerini bünyesinde bir araya getirmektedir.

Her işlem gününün sonunda açıklanan gösterge niteliğindeki portföy kompozisyonu, yatırımcılara yatırımlarının tüm içeriğini şeffaf bir biçimde günlük bazda takip etme imkanı sunmaktadır. Bu sayede yatırımcı, elinde bulundurduğu BYF'nin içeriğinde hangi menkul kıymetlerden ne tutarda bulunduğunu takip edebilmektedir. BYF'ler seans süresi boyunca paylar gibi kolaylıkla alınıp satılabilmektedir.

İşlem Gören Borsa Yatırım Fonları ve İnternet Siteleri

 Elinde bulunduran kişiye, dayanak varlığı ya da göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte veya belirli bir tarihe kadar alma veya satma hakkı veren ve bu hakkın kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanıldığı menkul kıymetleştirilmiş opsiyon niteliğindeki sermaye piyasası aracını ifade eder. Varant satın alan yatırımcı ödediği bedel karşılığında bir dayanak varlığı değil, o dayanak varlığı alma ya da satma hakkını satın alır.

Varantlar yapılandırılmış ürünler sınıfında yer alan ve menkul kıymetleştirilmiş opsiyon özelliklerini taşıyan ürünlerdir. Varantlar, finansal bir varlığa ya da göstergeye dayalı olarak çıkartılırlar.

Yatırım kuruluşu varantları “V” özellik kodu ile işlem görür.

Her varantta en az bir piyasa yapıcı olması zorunludur. Varantlarda baz fiyat uygulanmaz. Dolayısıyla fiyat oluşumunda alt ve üst limit yoktur (serbest marj uygulanır).

Varantlar kredili alım ve açığa satış işlemlerine konu edilemezler.

Piyasada işlem gören varantların takası ile vade sonunda hak kullanımından dolayı gerçekleşecek işlemleri ayırt etmek amacıyla, alım satıma konu olan varantların el değiştirmesi işlemleri için “takas” ifadesi, vade sonunda hak kullanımı sonucunda gerçekleşen işlemler için, “varant dönüşümü” ifadesi kullanılmaktadır.

Varant  işlemlerinin takası işlem gününü izleyen ikinci iş günü (T+2) gerçekleştirilir. 

Varant vadesinde ya da Amerikan tipi varantların vadeden önce dönüşümünde aşağıda yer alan dört durum söz konusu olabilir:

• Nakit uzlaşı olur ve ihraççı varant sahibi hesaplarına para aktarır.
• Kaydi teslimat olur ve ihraççı varant sahibi hesaplarına pay aktarır. Diğer taraftan varant sahibi de ihraççı hesabına kullanım (işleme koyma) bedelini aktarır (Call).
• Kaydi teslimat olur ve varant sahibi ihraççı hesaplarına pay aktarır. Diğer taraftan ihraççı da işleme koyma bedelini varant sahibi hesabına aktarır (Put).
• İhraçcı ve varant sahibi arasında herhangi bir nakit ya da kıymet aktarımı yapılmaz (Varantın başabaşta ya da zararda olması durumu).

Sertifikalar, tıpkı varantlar gibi ihraççıyı yatırımcıya karşı mali yükümlülük altına sokan finansal araçlardır. Sertifika ihracı dolayısıyla elde edilen fonlar ihraççının şahsi mali sorumluluğu altındadır. Bu nedenle ihraççının mali durumu, ödeme kabiliyeti, kredibilitesi gibi faktörlerin yatırım sırasında göz önünde bulundurulması önem arz etmektedir. Sertifikalar, yatırımcısına önceden belirlenmiş koşulların oluşması durumunda alacak hakkı veren menkul kıymet niteliğindeki yapılandırılmış finansal ürünlerdir.

Sertifikalar varantlar ile hemen hemen aynı işlem kuralları ile işlem görmekle birlikte, bazı işlem kuralları sertifika türlerine göre farklılaşabilmektedir. Yatırımcıların sertifika işlemlerinde bu hususlara özellikle dikkat etmeleri gerekmektedir.

Girişim sermayesi yatırım fonu ve gayrimenkul yatırım fonu katılma payları fon izahnamesinde veya ihraç belgesinde hüküm bulunması kaydıyla, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından izahnamenin veya ihraç belgesinin onaylanmasını takiben fon kurucusu tarafından yapılacak başvuru üzerine Borsa kotuna alınarak Borsamız Pay Piyasasında işlem görebilir.

İşlem Göreceği Pazar:

Borsa kotuna alınan ve Pay Piyasasında işlem görmesi uygun görülen fon katılma paylarından halka arz edilenler Yapılandırılmış Ürünler ve Fon Pazarı (YÜFP), nitelikli yatırımcılara ihraç edilenler ise Girişim Sermayesi Pazarı’nda (GSP) işlem görebilir.

GSP’de yalnızca nitelikli yatırımcılar işlem yapabilir. 

GSP’de işlem gören fonlarda; alım veya satım emrini Borsa Sistemi’ne iletmek üzere alan üye söz konusu emri Borsa’ya iletmeden önce emri veren müşterisinin nitelikli yatırımcı olduğunu tespit/teyit etmekle yükümlüdür. Aksi takdirde mevzuata aykırı olarak gerçekleştirilen işlemlerden kaynaklanan hukuki ve maddi sorumluluk ilgili üyeye ait olacaktır.

İşlem Yöntemi: 

Fon katılma payları için sürekli işlem yöntemi (seansın açılış ve kapanış bölümlerine dâhil edilir) uygulanır. Kurucunun ve/veya portföy yönetim şirketinin talebine bağlı olarak piyasa yapıcılık veya likidite sağlayıcılık faaliyeti yürütülebilir.

İşlem Birimi:

Fon katılma paylarının işlem birimi lottur.  1 adet fon katılım payı = 1 lot eşitliği uygulanır.  

Baz Fiyat:

Fon katılma payları Borsa’da işlem görmeye başlamadan önce kurucu ve/veya ilgili portföy yönetim şirketi tarafından belirlenen ve KAP’ta duyurulan son fon pay birim değeri Borsa’da ilk işlem gününde baz fiyat olarak alınır. Sonraki günlerde baz fiyat piyasada geçerli olan yöntem ile belirlenir.

Fiyat Marjı:

Fon katılma paylarında fiyat marjı %20 olarak uygulanır.

Fiyat Adımı:

Borsa yatırım fonu (BYF) katılma belgelerinde uygulanan fiyat seviyeleri ve fiyat adımları fon katılma payları için de geçerlidir.

Özellik Kodu:

Fon katılma payları için belirlenen özellik kodları aşağıdaki tabloda gösterilmektedir:

Gayrimenkul yatırım fonu fon katılma payları için kullanılacak özellik kodları aşağıda belirtilmiştir:

Girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları özellik kodları aşağıda belirtilmiştir:

SPK tarafından düzenlenen gayrimenkul sertifikası; ihraççıların inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç ettikleri, gayrimenkul projesinin belirli bağımsız bölümlerini veya bağımsız bölümlerin belirli bir alan birimini temsil eden, nominal değeri eşit sermaye piyasası aracıdır.

Gayrimenkul sertifikaları, ihraççılarına sermaye piyasası aracılığıyla finansman seçeneği sunmaktadır. Böylece konut ve işyeri projelerinin inşaatları daha kolay ve hızlı tamamlanabilmektedir. Tasarruflarını sermaye piyasasında değerlendirmek isteyen yatırımcılar için alternatif bir ürün olan bu sertifikaların Borsa’da işlem görmesi ise şeffaflık ve likidite sağlamaktadır.

Gayrimenkul sertifikasının ihracı ve Borsa’da işlem görebilmesi için SPK’ya ve Borsa İstanbul’a eş zamanlı olarak başvuru yapılması gerekmektedir. Gayrimenkul sertifikaları yurt dışında veya yurt içinde, halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcıya satış suretiyle ihraç edilebilir.

Gayrimenkul Sertifikaları Broşürü

• Emtia Sertifikaları (EMS) belirli bir emtiayı temsilen ihraç edilen sermaye piyasası araçlarıdır. Emtia sertifikaları altın, gümüş gibi kıymetli madenler ile diğer emtia varlıklarına spot piyasada yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için alternatif bir yatırım aracıdır.
• Borsada işlem görmesi uygun görülen emtia sertifikaları, Borsa kotuna alınarak “S1” özellik kodu ile Emtia Pazarında, yalnızca nitelikli yatırımcılara ihraç edilen sertifikalar ise Girişim Sermayesi Pazarı’nda işlem görür.
• Emtia sertifikaları, sürekli işlem yöntemiyle işlem görür. Emtia sertifikaları seansın açılış ve kapanış bölümlerine dâhil edilir.
• Emtia sertifikalarının ilk işlem fiyatı Borsada ilk işlem gününden önceki gün ihraççı ve/veya piyasa yapıcı tarafından KAP’ta (https://www.kap.org.tr/tr/) ilan edilir ve baz fiyat olarak alınır. Sonraki günlerde baz fiyat paylarda geçerli yöntem ile belirlenir.
• Fiyat marjı %5, fiyat adımı her fiyat seviyesinde 1 kuruş, maksimum emir değeri 1 milyon TL olarak olarak uygulanır.
• Emtia sertifikası işlemlerinin takası, işlem gününü izleyen ikinci iş günü (T+2)’de gerçekleştirilir.

Darphane Altın Sertifikası (ALTIN.S1)

Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü (Darphane) tarafından ihraç edilen ve Borsada işlem gören emtia sertifikasıdır.  Darphane Altın Sertifikası, 0,995 saflıkta her biri 0,01 gram altını temsil eden ve sahibine KAP’ta yayınlanan İzahname kapsamında fiziki altına dönüşüm imkânı tanıyan sermaye piyasası aracıdır.

 (https://www.darphane.gov.tr/darphane-altin-sertifikasi)

 ALTIN.S1’in katılım finansı ilke ve standartlarına uygunluğu onaylanmıştır (İlgili karara buradan ulaşabilirsiniz).