Borsa İstanbul bünyesinde kıymetli madenlere ve kıymetli taşlara ilişkin olarak standart, standart dışı, cevherden üretim altın, gümüş, platin ve paladyum üzerine spot ve fiziki işlemlerin yapıldığı Kıymetli Madenler Piyasası, ödünç ve sertifika işlemlerinin yapıldığı Kıymetli Madenler Ödünç Piyasası ile elmas ve kıymetli taşların işlem görebildiği Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası yer almaktadır.

Standart işlenmemiş şekilde olan kıymetli madenlerin ithalatı sadece Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile Borsa İstanbul Kıymetli Madenler Piyasası bünyesinde kıymetli maden işlemleri yapmaya yetkili üyeler tarafından yapılabilir. Fon işlemlerine ve yatırım ortaklıklarına ilişkin kıymetli madenlerin saklaması, Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası Bölümü tarafından yapılmakta ve ayrıca bu fonların kıymetli maden alım satım işlemleri de Kıymetli Madenler Piyasasında yapılmaktadır. Bankaların, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Zorunlu Karşılık Yükümlülük hesaplarına ait altınları Türkiye’de, Borsa İstanbul A.Ş. kasasında TCMB hesabı altında saklanmaktadır. Borsada ürünleri işlem görecek kıymetli maden yerli ve yabancı rafinerilerin listesi Borsa İstanbul tarafından oluşturulmakta olup yerli rafinerilerin listeye kabulü ve denetimi Borsa İstanbul tarafından yapılmaktadır. Ham Elmas Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair 2006/11115 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Kimberley Süreci Sertifika Sisteminde İstanbul Altın Borsası (mevcut durumda Borsa İstanbul) Türkiye ithalat ve ihracat otoritesi olarak belirlenmiştir.

Kıymetli Madenler Piyasasında işlemler, üye işlem temsilcileri tarafından seans salonunda bulunan işlem terminalleri veya uzaktan erişim ile iletilen emirlerin otomatik eşleşme kuralına göre en iyi alım ve en iyi satım emirlerinin birbirini karşılaması suretiyle gerçekleşmektedir. İşlemler, fiyat ve zaman önceliği kurallarına uygun olarak çok fiyat yöntemine göre yürütülmektedir.

Bireysel yatırımcılar adına Borsa üyelerince kıymetli maden alım ve satım işlemleri mevcut sistemde yapılmakta olup, ilgili kıymetli madenler bireysel yatırımcı adına saklama kasasında muhafaza edilmektedir. Piyasamızda halen bireysel yatırımcıların da doğrudan altın alım-satımı yapabilmelerine yönelik yazılım uygulaması üzerinde çalışılmaktadır. Bireysel yatırımcılar da üyelerimiz nezdinde açtıkları bireysel hesapları ile Piyasamızda alım-satım yapabileceklerdir.

Borsalar herhangi bir ürün fiyatının en etkin şekilde oluştuğu platformlardır. Borsalarda hem arz yönüyle çok sayıda satıcı, hem de talep yönünden çok sayıda alıcı yer almaktadır. Bu nedenle bir ürünün satışı ve alışı daha kolay bir şekilde gerçekleşebilmektedir. Ayrıca borsalar belirli kurallara göre işlediğinden, keyfi fiyat oluşması ihtimali oldukça sınırlanmıştır. Bu nedenle borsalar, alım-satım işleminde hem alıcı için hem de satıcı için en uygun ortamı sağlamaktadır.

Standart Kıymetli Madenler Kıymetli Madenler Piyasasında aşağıdaki özelliklere sahip standart kıymetli madenler işlem görebilir: a) Standart İşlenmemiş Altın: En az 995/1000 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen barlar veya külçeler halindeki altın, b) Standart İşlenmemiş Gümüş: En az %99,9 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen bar, külçe veya granül halindeki gümüş, c) Standart İşlenmemiş Platin: En az %99,95 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen barlar veya külçeler halindeki platin, d) Standart İşlenmemiş Paladyum: En az %99,95 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen barlar veya külçeler halindeki paladyum. Müsteşarlık, Hazine Müsteşarlığını ifade etmektedir. Kabul edilen standart bar ve külçe tipleri aşağıdaki gibidir: a) Mini Bar : 1 gr, 2,5 gr, 5 gr. 10 gr, 20 gr, 50 gr, 100 gr, 250 gr ve 500 gr b) Külçe: 1 kg c) Large Bar : 1 kg’ın üzerinde külçe d) Granül : Torba şeklinde ambalajlı, muhtelif ağırlıklarda granül (Sadece gümüş için) Standart Dışı Kıymetli Madenler Kıymetli Madenler Piyasasında aşağıdaki özelliklere sahip standart dışı kıymetli madenler işlem görebilir: a) Standart dışı işlenmemiş altın: 995/1000'den düşük (995/1000 saflık hariç) saflıkta külçe, bar, dore bar, granül, toz veya hurda şeklindeki altın, b) Standart dışı işlenmemiş gümüş: %99,9'dan düşük (%99,9 saflık hariç) saflıkta külçe, bar, dore bar, granül, toz veya hurda şeklindeki gümüş, c) Standart dışı işlenmemiş platin: %99.95'ten düşük (%99.95 saflık hariç) saflıkta külçe, bar, dore bar, granül, toz veya hurda şeklindeki platin, d) Standart dışı işlenmemiş paladyum: %99.95'ten düşük (%99.95 saflık hariç) saflıkta külçe, bar, dore bar, granül, toz veya hurda şeklindeki paladyum. Cevherden Üretim Kıymetli Madenler Yurt içinde cevherden üretilen dore bar, granül ve diğer şekillerdeki kıymetli madenler; a) Türkiye’de kurulu rafinerilerde rafinaj işlemine tabi tutulur ve rafinaj işleminin tamamlanmasını müteakip yedi iş günü içinde Borsa kasasına teslim edilir ve Kıymetli Madenler Piyasasında alım satımı gerçekleştirilir veya Borsa tarafından belirlenecek işlem esasları dahilinde Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü veya bu kurumun belirleyeceği kuruluşlarca düzenlenecek ayar raporunda yer alan miktarlarına göre ayrı ayrı işlem yapılmak suretiyle Kıymetli Madenler Piyasasında alım satımı gerçekleştirilir.

Kıymetli Madenler Ödünç Piyasasında, altın, platin ve paladyum için külçe, gümüş için ise külçe ve granül tipindeki, standart işlenmemiş kıymetli madenlerin ödünç işlemleri gerçekleştirilir. Külçe, 1 kilogramlık kıymetli madeni ifade eder.

Piyasada, - 10/10/2006 tarihli ve 2006/11115 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair Karara istinaden Kimberley Süreci Sertifika Sistemine dahil ham elmaslar - Her tür ve şekilde parlatılmış elmaslar (polished diamonds), - 32 Sayılı Karar’da tanımlı kıymetli taşlardan ham doğal taşlar, parlatılmış doğal taşlar, parlatılmış ve fiziksel veya kimyasal işlem görmüş doğal taşlar, ham sentetik taşlar, parlatılmış sentetik taşlar işlem görür. Borsada daha önce işlem görerek Borsa kaydına alınmış ham doğal taşlar, parlatılmış doğal taşlar, parlatılmış ve fiziksel veya kimyasal işlem görmüş doğal taşlar, ham sentetik taşlar veya parlatılmış sentetik taşları ihtiva eden veya bunlardan yapılmış eşyanın Piyasa üyeleri arasında Borsa dışında teslimi halinde Borsa mevzuatında belirtilen esaslar çerçevesinde Borsaya bildirim yapılır. Daha önce işlem görerek Borsa kaydına alınmış kıymetli taşı ihtiva eden veya bu taşlardan yapılmış eşyanın Piyasa üyeleri arasında el değiştirmesi Borsa dışında gerçekleştirilir. Bu işlemler, Borsa mevzuatında belirtilen esaslar çerçevesinde Borsaya bildirilir.

Dünya piyasalarında kıymetli maden olarak altın, gümüş ve platin grubu adıyla anılan platin, paladyum, rodyum, iridyum, rutenyum ve osmiyum madenleri dikkate alınmaktadır. Bunlar, asit ve diğer reaktiflere karşı direnç gösterdikleri ve kolaylıkla paslanmadıklarından -gümüş kararmasına rağmen- soylu metaller olarak kabul edilmektedirler. Kıymetli terimi, yüksek değer ve nadirliği vurgulamakta olup bu madenler çekici, dayanıklı ve kolaylıkla işlenebilir madenlerdir. Kıymetli madenler mücevher ve eşya yapımında en çok kullanılan metallerdir. Kıymetli taş, 10/10/2006 tarihli ve 2006/11115 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair Karara istinaden Kimberley Süreci Sertifika Sistemine dahil ham elmaslar ile her tür ve şekilde parlatılmış elmasları ve 32 Sayılı Karar’da tanımlı kıymetli taşları ifade eder. Sentetik kıymetli taş, herhangi bir yabancı madde ile karışmış ya da kaplanmış, ışın, yüksek basınç veya yüksek sıcaklık ile terkip, sentetik veya yarı sentetik olarak üretilen kıymetli taşı ifade eder. Kıymetli eşya, daha önce işlem görerek Borsa kaydına alınmış kıymetli taşı ihtiva eden veya bu taşlardan yapılmış eşyayı ifade eder.

Piyasamızda işlem yapabilmek için, işlem yapacak kişi tarafından çeşitli teminatların önceden temin edilerek Borsamız hesabına Takasbank’a teslim edilmesi gerekmektedir. Bir üyenin yapabileceği işlem miktarı, vadelere göre sunduğu teminat oranına göre belirlenmektedir. Bu miktar da Borsa tarafından sınırlandırılmıştır. Dolayısıyla işlem teminatı sayesinde, Piyasamızda işlem yapan ancak yükümlülüklerini yerine getirmeyen tarafa yönelik çeşitli yaptırımlar uygulanabilmekte ve muhtemel mağduriyetlerin önüne geçilmektedir. Sonuçta, yükümlülüğünü yerine getirmeyen üyenin mevcut teminatları kullanarak karşı tarafın mağduriyeti giderilir.

Kıymetli Madenler Piyasasında 5 gün yaklaşık 16 saat işlem yapılabilmektedir. Ancak gün içinde gerçekleşen işlemlerin takaslarını gerçekleştirebilmek ve T+0’dan başlayarak 120 takvim gününe kadar işlem yapılabilmesini sağlamak açısından seans uygulaması yapılmaktadır. Bir seans süresi her işgünü saat 16:10 ile bir sonraki işgünü saat 16:00 arasındaki süreyi ifade etmekte ve bu süre aynı zamanda T+0 diye adlandırılan seansı belirtmektedir.

İşlem hacmi her şeyden önemlisi altına olan taleple doğru orantılıdır. Talep ne kadar yüksek ise piyasada gerçekleşen altın alım satımı o kadar artmakta, buna paralel olarak işlem hacmi de artmaktadır. Ülkemizde altın talebi büyük oranda mücevherat, külçe ve sikke altından kaynaklanmaktadır. Bu talebi karşılamak için ülkemizde çıkarılan topraktan üretim cevher altın ve ithal edilen altın arzı da işlem hacmini etkilemektedir. Bunlara ilave olarak altın talebi, teknolojide kullanım, borsa yatırım fonları ve merkez bankalarından kaynaklanmaktadır.

Standart ve standart dışı altının ayrımı, Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen ölçütlere göre yapılmaktadır. Standart altın 995/1000 ve üzerinde saflık derecesine sahip olan ve şekil itibarıyla standart özellikler taşıyan altınları ifade ederken, standart dışı altın 995/1000 saflıktan daha düşük ve genel olarak belirli standart özelliği olmayan altınları ifade etmektedir.

Alıcı ve satıcı fiziksel olarak karşılaşmadan işlemlerin takası gerçekleştirmektedir. Altını veya diğer kıymetli madenleri Piyasamızdan alan alıcıların garantörü Piyasamız olduğu gibi, satıcıların garantörü ise Piyasamız ve işlemlerin parasal takasını gerçekleştiren Takasbank olmaktadır. Fiziki takas ise Piyasa yetkilileri tarafından Borsa kasasından gerçekleştirir.

Ons bir İngiliz ağırlık birimidir. 1 kg 32,1507465 onsa karşılık gelmekte, 1 ons ise 31,1035 grama karşılık gelmektedir.

Karat kelime olarak Arapça kırattan gelir, kırat ise keçiboynuzu çekirdeği anlamındadır. Kuyumculukta ise genellikle değerli taşlar için kullanılan bir kütle ölçüsü olup, 1 karat 0,2 grama denk gelmektedir.

Altının kimyadaki saflığı “yüzde” ile, mücevhercilikteki saflığı ise “karat” veya “ayar” terimleriyle ifade edilir. Buna göre 24 ayar (veya karat) altın %100 saf altını, 22 ayar ise %91,6 saf altını ifade etmektedir. 22 ayar altının %8,4’ü diğer metaller ile tamamlanmıştır. %100 saf altın doğada bulunmayıp, en saf altın binde 999,9 saflıktadır. 18 ayar altın %75,14 ayar altın ise %58,5 oranında altın içerir.

Dünyada altın işlemlerinde, tezgâh üstü piyasalar ve organize piyasalar olmak üzere iki temel piyasa bulunmaktadır. Organize piyasaların içerisinde yer alan Piyasamız spot işlemlere dayalı olarak faaliyet göstermektedir. Altının fiziki teslimatı ile nakdi uzlaşısı işlem anında veya işlemin takasının yapılacağı vadede gerçekleşmektedir. Piyasamıza kısmen benzer şekilde işleyen dünyadaki diğer borsalara Hong Kong Altın Borsası ve Shangai Altın Piyasası örnek verilebilir. Tezgah üstü piyasalara, dünyadaki en büyük altın piyasası olan Londra Külçe Piyasası Birliği (LBMA), İsviçre Altın Piyasası ve Dubai Çoklu Emtia Merkezi örnek verilebilir. Bunların dışında Chicago Ticaret ve Tokyo Emtia Borsalarında ise altın, vadeli işlemlerin konusu olmaktadır.

Dünya Altın Konseyi (World Gold Council), Londra Külçe Piyasası Birliği (LBMA), Dubai Çoklu Emtia Merkezi (DMCC), Gümüş Enstitüsü (The Silver Institute), Dünya Elmas Borsaları Federasyonu (WFDB), Londra Platin ve Paladyum Piyasası (LPPM), Kimberley Süreci Başkanlığı.

Borsamız, Londra Külçe Piyasası Birliği, Kimberley Süreci Sertifika Sistemi ile Dünya Elmas Borsaları Federasyonu üyesidir.

Altın fiksing fiyatı, Londra Külçe Piyasası Birliği tarafından Londra saati ile 10:30 ve 15:00’da ilan edilmekte olup benzer şekilde Gümüş fiksing fiyatı ise yine Londra Külçe Piyasası Birliği tarafından Londra saati ile 14:00’da ilan edilmektedir. Platin ve paladyum fiksing fiyatları ise Londra Platin ve Paladyum Piyasası tarafından Londra saati ile 09:45 ve 14:00’da ilan edilmektedir.

Kıymetli Maden Piyasası ilgili temel bilgilere, bültenlere ve verilere ulaşmak için tıklayınız.

Kıymetli Madenler Piyasasında gerçekleşen işlem verilerine linkinden erişim sağlanabilmektedir.

Kıymetli madenlerin talep tarafında mücevherat sektörü, yatırım amaçlı talep ile endüstriyel sektör talebi rol oynarken arz tarafında külçe bankaları aracılığıyla üretici ülkeler bulunur. Arzın en önemli kaynağı maden üretimidir. Yıllık yaklaşık 3000 ton düzeyinde olan Dünya altın üretiminde, Çin, Avustralya, ABD, Rusya, Peru ve Güney Afrika ilk sıralarda yer alırken yıllık yaklaşık 26.000 ton düzeyinde olan gümüş üretiminde, Meksika, Çin, Peru, Avustralya, Rusya; platin üretiminde Güney Afrika, paladyum üretiminde Rusya ilk sırada yer almaktadır. Maden üretimlerinin yanı sıra, stoklardaki kıymetli madenlerin yeniden piyasaya sunulduğu hurda arzı kanalıyla da piyasaya kıymetli maden arzı gerçekleştirilmektedir. Arzın bir diğer kaynağı, riske karşı korunma amacıyla yapılan işlemlerden kaynaklanan satışlardır.

Altın ve gümüş en bilinen kıymetli madenler olup gerek yatırım gerek mücevher üretimi gerekse nano teknolojiden, elektrik-elektronik, endüstriyel sektör ve tıbba kadar uzanan pek çok sektördeki kullanım avantajları ile tanınmaktadırlar. Platin ve paladyum ise mücevher sektörü, otomotiv sektörü ve endüstriyel sektör tarafından talep edilir. Günümüzde kıymetli madenler, çeşitli sektörlerdeki fiziki kullanımlarının yanı sıra yatırımcıların da yoğun ilgisini çekmektedirler. Külçe, sikke, bar vs gibi fiziki formlarda ya da yatırım fonları, borsa yatırım fonları ve vadeli işlem - opsiyon sözleşmeler gibi kağıda dayalı formlarda kıymetli madenlere yatırım yapılmaktadır. Altın, merkez bankalarının rezervlerinde zaman içinde değişik oranlarda her zaman yer alırken son yıllarda gümüş de merkez bankalarının ilgisini çekmeye başlamıştır. Dünya Altın Konseyi raporlarına göre dünyada altın talebi yaklaşık 4.000 tondur ve dağılımı aşağıdaki gibidir.

Kıymetli maden işlemlerinde Türkiye, önemli avantajlara sahiptir. Bunlar; Türkiye’nin coğrafi konumu Gelişmiş altın kültürü Başta altın olmak üzere kıymetli maden ticaretinin serbestleşmiş olması, bu konudaki liberal mevzuat Zaman dilimi Türk kuyumculuk sektörünün başarıları ve güçlü potansiyeli Borsa İstanbul A.Ş. Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasasının varlığı

Türkiye’de altın 2001 yılından itibaren çıkarılmaya başlandı. Yıllık yaklaşık 30 ton altın maden arzı vardır. Rezerv 700 ton civarındadır. Önemli maden alanları İzmir Bergama/Ovacık, Balıkesir/Havran, Gümüşhane/Mastra, Manisa/Salihli-Sart ve Uşak/Eşme-Kışladağ’dır. Gümüşün ise ülkemizdeki yıllık maden arzı son yıllarda yıllık 180-200 ton aralığındadır, gümüş rezervimiz ise 3850 ton civarındadır.

Türkiye; mücevher üretiminde dünya üçüncüsü, darphane sikke üretiminde dünya birincisi, mücevher tüketiminde dünya beşincisi, Merkez Bankası altın rezervinde dünya 11’incisidir. Türkiye’de kuyumculuk sektöründe; 5.000’den üretici, 35.000’den perakende satış noktası ve 250.000’den fazla istihdam vardır.

1) çatışmalardan etkilenmiş ve yüksek riskli bölgelerin madenlerine ilişkin sorumlu tedarik zinciri için kapsamlı bir uyum çerçevesi (Ek I); 2) ortak ilkeler seti sunan bir maden tedarik zinciri politika belgesi (Ek II); 3) maden/rafineri şirketlerinin rafineri sonrası şirketlerin de muhtemel desteğiyle kullanabilecekleri risk azaltma tedbirleri ve gelişme ölçümü göstergeleri (Ek III) ve 4) bu madenlerin tedarik zinciri yapılarıyla ilişkili güçlüklere özel hazırlanmış "kalay, tantal, tungsten" ve "altın" konulu iki Ek. Ekler, şirketlerin tedarik zincirlerindeki farklı konumları ve rolleri temelinde şekillendirilmiş spesifik uyum tavsiyeleri içerir.

Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Operasyon Direktörlüğüne (0212) 292 66 00 numaralı telefondan yada kmktm_info@borsaistanbul.com e-posta adresinden ulaşabilirsiniz.