Pazar’da belirli bir menkul kıymet üzerinde geri alım vaadi ile satım ve geri satım vaadi ile alım işlemleri yapılır. Bu işlemlerde repo oranı yanısıra menkul kıymetin fiyatı da belirtilerek pazarlık yapmak mümkündür. Pazar’da Türk Lirası cinsinden ihraç edilmiş; devlet iç borçlanma senetleri (DİBS), T.C. Hazine Müsteşarlığı tarafından kurulan varlık kiralama şirketleri ile T.C. Hazine Müsteşarlığı tarafından görevlendirilen kamu sermayeli kurumlarca kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikaları,gelir ortaklığı senetleri (GOS), sadece nitelikli yatırımcılara açık olmak koşuluyla Kesin Alım Satım Pazarı’nda işlem gören özel sektör borçlanma araçları/özel sektör kira sertifikaları, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve mahalli idarelerce Türk Lirası cinsinden ihraç edilen borçlanma senetleri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ihraç edilen likidite senetleri işlem görebilir.
İşlem sonrası menkul kıymetler bloke tutulmayarak alıcısına teslim edilir. Vade sonunda alıcının aynı tanım ve miktarda menkul kıymeti karşı tarafa iade edilmek üzere Takasbank’a teslimi esastır. İşlemler aynı gün başlangıç valörlü veya en fazla 7 gün olmak kaydıyla ileri başlangıç valörlü olarak yapılabilir.
Takasbank, Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı’nda işlem gören TL cinsi tüm Devlet İç Borçlanma Senetlerinde ve Bankaların ihraç ettiği TL cinsi tüm menkul kıymetlerde Merkezi Karşı Taraf hizmeti vermektedir.
Limitli Emir
Limitli emirler repo oranı, repo menkul kıymet fiyatı fiyat/getiri ve nominal tutar belirtilerek, minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilir. Emrin gerçekleşmeden kalan kısmı pasif olarak bekler.
Piyasa Emri
Bu tür emirlerde fiyat/getiri belirtilmez. Minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilen emir, pasif emirlerle kısmen veya tamamen karşılaşır, emrin gerçekleşmeden kalan kısmı iptal edilir.
Limitli Emir ve Piyasa Emri aşağıda açıklanan özel koşulları içerecek şekilde de verilebilir.
Kalanı İptal Et Emri
Kısmen gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir girildiği anda bekleyen karşıt emirler ile eşleşir, gerçekleşmeyen kısmı otomatik olarak iptal edilir. “Limitli Emir” veya “Piyasa Emri” şeklinde verilebilir.
Gerçekleşmezse İptal Et Emri
Tamamı gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir girilir girilmez bu koşul sağlanmadığı takdirde iptal edilir. “Limitli Emir” veya “Piyasa Emri” şeklinde verilebilir.
Emir Geçerlilik Süreleri
Emirler verildikleri gün itibarıyla geçerlidir. Aynı gün valörlü tüm emirler gerçekleşmediği takdirde saat 14:00’te, ileri valörlü olanlar pazar kapanış saatinde iptal edilir.
Emir Eşleşme Kuralları
Pazar’da işlemler çok fiyat sürekli müzayede yöntemine göre gerçekleştirilir. Emirlerin gerçekleşmesinde, ilgili repo vadesindeki repo oranı ve menkul kıymet fiyatı dikkate alınır. Repo oranı ve menkul kıymet fiyatı eşitliği olması durumunda zaman önceliği dikkate alınır. Buna göre;
- repo emirleri aynı ya da daha düşük oranlı ve aynı ya da daha yüksek menkul kıymet fiyatlı ters repo emirleri ile,
- ters repo emirleri ise aynı ya da daha yüksek oranlı ve aynı ya da daha düşük menkul kıymet fiyatlı repo emirleri ile
eşleştirilir.
Emir Giriş Yöntemleri
Pazar’a iletilen emirler repo oranı dışında her bir menkul kıymet için Borsa İstanbul tarafından belirlenen tek bir fiyat tipi üzerinden iletilir.
a) Temiz fiyat üzerinden emir iletilen menkul kıymetler;
Kuponlu tahvillerin (TÜFE’ye endeksli tahviller hariç) ayrıştırılmış anaparaları, sabit faizli tahviller, TL ödemeli sabit kira getirili kira sertifikaları ve ilk kupon faiz oranı sabitlenmiş TL ödemeli değişken faizli tahviller (Hazine tarafından Şubat 2007’de ihracına başlanan TÜFE’ye endeksli Devlet tahvilleri için enflasyon katkısı hariç temiz fiyat kullanılır.)
b) Kirli fiyat üzerinden emir iletilen menkul kıymetler;
İskontolu olarak ihraç edilen menkul kıymetler ile kuponlu tahvillerin ayrıştırılmış kuponları, ilk kupon faizi de sabit olmayan değişken faizli tahviller (Hazine tarafından Şubat 2007’de ihracına başlanan TÜFE’ye endeksli Devlet tahvillerinin ayrıştırılmış kupon ve anaparaları için enflasyon katkısı hariç kirli fiyat kullanılır.)
Alım satım sisteminde ve bültenlerde yer alan fiyat alanı, menkul kıymetin emir giriş yöntemine göre temiz veya kirli fiyatı ifade eder. Her menkul kıymet için fiyat alanının yanısıra takas fiyatı ve varsa işlemiş faiz veya birikmiş kira da ilan edilir.
Oran ve Fiyat Adımları
Pazara iletilen emirlerde repo oranı için %0,01’lik adım ile menkul kıymet fiyatı için 0,001 TL’lik adım uygulanır.
Emir Değişikliği
Pazar'a iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar ile kısmen karşılanmış emirlerin kalan kısımları değiştirilebilir.
Emrin repo oranı ile menkul kıymet fiyatındaki değişiklik, tutardaki artış ve portföy/fon/müşteri kodunun değişimi zaman önceliğinin kaybedilmesine neden olurken, referans bilgisinin değiştirilmesi ile repo tutarının azaltılması emrin önceliğinin kaybedilmesi sonucunu doğurmaz.
Emir İptali
Pazar'a iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar ile kısmen karşılanmış emirlerin karşılanmadan kalan kısımları iptal edilebilir.
Pazar’da, 7 güne kadar ileri başlangıç valörlü emir iletilebilir. Repo bitiş valörü en fazla 1 yıl olabilir.
Emirler minimum emir büyüklüğü ve katları şeklinde iletilir. Yürürlükteki minimum ve maksimum emir büyüklükleri aşağıdaki gibidir:
Minimum |
Maksimum |
10.000 |
100.000.000 |